Laktacja to proces wydzielania mleka przez gruczoły piersiowe kobiety, który rozpoczyna się już w czasie ciąży, a pełni kluczową rolę w odżywianiu noworodka i niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia. Jest to proces fizjologiczny regulowany przez hormony – prolaktynę, odpowiedzialną za produkcję mleka, oraz oksytocynę, która wywołuje odruch wypływu pokarmu. Naturalne karmienie zapewnia dziecku wszystkie niezbędne składniki odżywcze, przeciwciała i czynniki immunologiczne, które chronią przed infekcjami, wspierają rozwój układu odpornościowego i prawidłową florę jelitową. Mleko matki zawiera także hormony i komórki macierzyste, które odgrywają ważną rolę w programowaniu metabolicznym i rozwoju dziecka. Odruchy niemowląt związane z karmieniem są wrodzone i pojawiają się już po urodzeniu – należą do nich odruch ssania, poszukiwania piersi oraz połykania. Odruch ssania polega na rytmicznych ruchach języka i warg, które umożliwiają pobieranie pokarmu, a odruch połykania pozwala na jego bezpieczne przeniesienie do przełyku. Kontakt skóra do skóry po porodzie oraz szybkie przystawienie dziecka do piersi sprzyjają aktywacji tych odruchów i prawidłowemu przebiegowi laktacji. Początkowo organizm kobiety produkuje siarę – gęsty i bogaty w przeciwciała pokarm, który stopniowo przechodzi w mleko dojrzałe o zmiennym składzie dopasowanym do potrzeb dziecka. Laktacja wymaga odpowiedniej stymulacji, dlatego regularne przystawianie niemowlęcia do piersi, karmienie na żądanie i unikanie dokarmiania butelką sprzyjają stabilnej produkcji mleka. Problemy z laktacją mogą obejmować nawał pokarmu, zastój mleka, zapalenie piersi, bolesność brodawek czy trudności w uchwyceniu piersi przez dziecko, dlatego ważna jest edukacja matek oraz wsparcie doradców laktacyjnych. Diagnostyka zaburzeń odruchów niemowlęcych polega na obserwacji dziecka, ocenie chwytu i reakcji podczas karmienia, a w razie potrzeby na konsultacji z pediatrą lub neurologiem. Leczenie najczęściej ogranicza się do korekcji techniki karmienia i wsparcia matki. Profilaktyka obejmuje zdrową dietę kobiety karmiącej, odpowiednie nawodnienie, unikanie stresu oraz higienę piersi. Współczesne badania wskazują, że karmienie naturalne ma długofalowe znaczenie, wpływając na redukcję ryzyka otyłości, cukrzycy typu 2, alergii czy astmy u dziecka, a także zmniejsza ryzyko występowania raka piersi i jajnika u kobiet. Odruchy związane z karmieniem rozwijają więź między matką a dzieckiem, działając korzystnie na psychikę noworodka i samopoczucie kobiety, dlatego promowanie naturalnego karmienia jest elementem działań prozdrowotnych na całym świecie.
