Leczenie autyzmu, a właściwie całościowych zaburzeń ze spektrum autyzmu, to proces wymagający wielokierunkowego podejścia, którego głównym celem nie jest wyleczenie sensu stricto, lecz poprawa funkcjonowania dziecka lub osoby dorosłej w codziennym życiu, wspieranie rozwoju społecznego, komunikacyjnego oraz redukcja towarzyszących trudności. Historia badań nad autyzmem rozpoczęła się w latach 40. XX wieku, a późniejsze dekady przyniosły rozwój teorii neurobiologicznych i psychologicznych wyjaśniających jego etiologię. Dziś wiemy, że autyzm ma podłoże wieloczynnikowe, obejmujące zarówno predyspozycje genetyczne, jak i zaburzenia w rozwoju układu nerwowego. Objawy obejmują trudności w komunikacji werbalnej i niewerbalnej, ograniczone zainteresowania, stereotypowe zachowania, problemy z adaptacją do zmian, a także współwystępujące zaburzenia jak nadpobudliwość, lęki czy padaczka. Diagnostyka oparta jest na obserwacji behawioralnej, wywiadzie z rodzicami, testach psychologicznych oraz kryteriach klasyfikacji ICD i DSM. Rozpoznanie różnicowe obejmuje inne zaburzenia rozwojowe i neurologiczne. Proces leczenia obejmuje szereg metod terapeutycznych: terapię behawioralną (ABA), logopedyczną, terapię integracji sensorycznej, psychoterapię indywidualną, a w przypadku dzieci – pracę z rodziną i szkołą. Coraz częściej stosuje się nowoczesne technologie wspierające komunikację, takie jak aplikacje do treningu umiejętności społecznych czy alternatywne systemy komunikacji. Farmakoterapia bywa stosowana wyłącznie w leczeniu objawów towarzyszących, takich jak agresja, nadpobudliwość czy napady lękowe. Ważnym elementem jest wsparcie rodziny – edukacja rodziców, grupy wsparcia, terapia rodzinna oraz uzyskanie odpowiedniego systemu pomocy społecznej i edukacyjnej. Pacjenci i rodziny często pytają, czy autyzm można wyleczyć – odpowiedź brzmi: nie jest to choroba, którą można wyeliminować, ale dzięki terapii można uzyskać istotną poprawę funkcjonowania. Rokowanie zależy od stopnia zaburzeń, wczesnego rozpoczęcia terapii i systematycznego podejścia. Coraz większe znaczenie ma indywidualizacja programów edukacyjnych, wczesna interwencja i interdyscyplinarne podejście. Jakość życia osób z autyzmem można poprawić poprzez terapię ukierunkowaną na rozwój mocnych stron, integrację społeczną i ciągłe wsparcie specjalistów.
