Leki rozrzedzające krew, znane również jako antykoagulanty, są szeroko stosowane w profilaktyce i leczeniu chorób zakrzepowo-zatorowych, takich jak migotanie przedsionków, zakrzepica żył głębokich czy zatorowość płucna. Do najczęściej stosowanych należą antagonistyczne witaminy K, takie jak warfaryna, oraz nowoczesne doustne antykoagulanty, w tym dabigatran, apiksaban czy rywaroksaban. W ostatnich latach coraz częściej pojawiają się pytania, czy stosowanie tego typu leków może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju demencji u osób starszych. Mechanizm potencjalnego ryzyka miałby być związany z mikrokrwawieniami w mózgu, które mogą powstawać na skutek wydłużonego czasu krzepnięcia i sprzyjać uszkodzeniom neuronów. Z drugiej jednak strony antykoagulanty chronią przed powstawaniem zatorów i udarów niedokrwiennych, które są jednym z głównych czynników ryzyka demencji naczyniowej. Badania epidemiologiczne pokazują zróżnicowane wyniki – część wskazuje na zwiększone ryzyko problemów poznawczych u pacjentów długo stosujących leki przeciwkrzepliwe, inne zaś dowodzą, że skuteczna kontrola krzepliwości wręcz zmniejsza ryzyko otępienia dzięki ochronie mózgu przed niedokrwieniem. Objawy demencji, na które mogą skarżyć się pacjenci, obejmują problemy z pamięcią, spowolnienie myślenia, trudności w uczeniu się nowych rzeczy i dezorientację. Diagnostyka w przypadku podejrzeń zaburzeń poznawczych polega na badaniach neuropsychologicznych, obrazowaniu mózgu oraz analizie czynników ryzyka naczyniowego. Rozpoznanie różnicowe uwzględnia chorobę Alzheimera i inne postaci otępienia neurodegeneracyjnego. Leczenie pacjentów przyjmujących antykoagulanty wymaga szczególnej kontroli parametrów krzepnięcia krwi, a w przypadku warfaryny regularnego monitorowania INR. Pacjenci często pytają, czy powinni odstawiać leki, aby zmniejszyć ryzyko demencji – lekarze stanowczo odradzają takie działania, podkreślając, że korzyści w ochronie przed udarem i zakrzepicą przewyższają potencjalne zagrożenia. Profilaktyka obejmuje stosowanie leków zgodnie z zaleceniami, zdrowy styl życia, aktywność fizyczną i umysłową, które wspierają funkcje poznawcze. Nowoczesne badania nad neuroprotekcyjnym potencjałem niektórych leków oraz dokładniejszym dopasowaniem terapii do indywidualnego profilu ryzyka pacjenta pozwalają optymistycznie patrzeć w przyszłość. Rokowanie zależy od wielu czynników, ale odpowiednio prowadzona terapia antykoagulacyjna pozwala wydłużyć życie i zmniejszyć ryzyko poważnych powikłań naczyniowych oraz ewentualnych zaburzeń otępiennych.
