Lipidogram to podstawowe badanie laboratoryjne oceniające profil lipidowy krwi, które ma kluczowe znaczenie w diagnostyce chorób układu sercowo-naczyniowego. Badanie obejmuje oznaczenie stężenia cholesterolu całkowitego, frakcji LDL, HDL oraz triglicerydów. Lipidy odgrywają zasadniczą rolę w organizmie jako źródło energii i materiał budulcowy błon komórkowych, ale ich zaburzenia stanowią główny czynnik ryzyka miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu. Normy lipidogramu według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego są następujące: cholesterol całkowity poniżej 190 mg/dl, LDL poniżej 100 mg/dl (a u pacjentów wysokiego ryzyka nawet poniżej 70 mg/dl), HDL powyżej 40 mg/dl u mężczyzn i 45 mg/dl u kobiet, triglicerydy poniżej 150 mg/dl. Odchylenia od tych wartości są istotnym sygnałem ostrzegawczym. Podwyższony poziom LDL i triglicerydów świadczy o dyslipidemii i zwiększa ryzyko chorób serca, natomiast wysoki poziom HDL działa ochronnie. Diagnostyka różnicowa obejmuje ocenę stylu życia, diety, czynników genetycznych, chorób współistniejących jak cukrzyca czy niedoczynność tarczycy. Leczenie nieprawidłowych wyników polega na zmianie stylu życia – zdrowej diecie śródziemnomorskiej bogatej w warzywa, ryby i produkty pełnoziarniste, zwiększeniu aktywności fizycznej, redukcji masy ciała i unikania używek. W przypadku ciężkich zaburzeń włączana jest farmakoterapia, np. statyny, fibraty czy inhibitory PCSK9, które skutecznie redukują poziom cholesterolu. Regularne wykonywanie lipidogramu stanowi element profilaktyki pierwotnej i wtórnej u osób dorosłych, szczególnie po 40. roku życia lub wcześniej w grupach ryzyka. Pacjenci często pytają, czy podwyższony cholesterol zawsze wymaga leków – odpowiedź brzmi, że w łagodnych przypadkach skuteczna bywa zmiana stylu życia, ale przy dużym ryzyku sercowo-naczyniowym farmakoterapia jest konieczna. Rokowanie zależy od szybkości wdrożenia profilaktyki – im szybciej wyrównane są parametry lipidowe, tym niższe ryzyko powikłań. Nowoczesne badania wskazują także na rolę badań genetycznych w ocenie ryzyka hipercholesterolemii rodzinnej oraz na rozwój nowych terapii celowanych. Lipidogram to zatem kluczowe narzędzie nie tylko do oceny aktualnego stanu zdrowia, ale i planowania prewencji chorób sercowo-naczyniowych.
