Lobotomia to zabieg neurochirurgiczny wykonywany w XX wieku, który polegał na przecięciu połączeń nerwowych w płatach czołowych mózgu. Początkowo zabieg miał być przełomową metodą leczenia ciężkich zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia, depresja czy stany lękowe, jednak z czasem ujawniły się jego katastrofalne skutki uboczne, co sprawiło, że dziś uważany jest za jedną z najbardziej kontrowersyjnych metod w historii medycyny. Lobotomia została wprowadzona w latach 30. XX wieku przez portugalskiego neurologa António Egas Moniza, który za swoją pracę otrzymał Nagrodę Nobla. Początkowo efekty wydawały się obiecujące, ponieważ pacjenci wykazywali zmniejszenie objawów psychotycznych i większe uspokojenie, jednak cena za to była ogromna. W miarę upływu czasu stało się jasne, że wielu pacjentów po zabiegu cierpiało na trwałe deficyty poznawcze, utratę osobowości, problemy z pamięcią, apatię, a u niektórych dochodziło do inwalidztwa lub śmierci. W latach 40. i 50. lobotomia zyskała popularność w Stanach Zjednoczonych i Europie, gdzie wykonywano dziesiątki tysięcy takich operacji. Szczególnie znany był Walter Freeman, który spopularyzował metodę tzw. lobotomii transorbitalnej wykonywanej przez oczodół, co czyniło zabieg szybszym i mniej kosztownym, ale jeszcze bardziej niebezpiecznym. Ostatecznie rozwój neuroleptyków i sprzeciw opinii publicznej w latach 60. doprowadził do całkowitego odejścia od lobotomii. Dziś zabieg ten jest symbolem nadużyć medycyny wobec pacjentów i przykładem, jak brak rzetelnych badań może prowadzić do tragicznych konsekwencji. Współczesna medycyna psychiatryczna opiera się na farmakoterapii, psychoterapii, a w trudnych przypadkach na nowoczesnych metodach neurochirurgicznych jak głęboka stymulacja mózgu, które są bezpieczniejsze i bardziej kontrolowane. Rokowanie pacjentów po lobotomii często było złe – wielu wymagało dożywotniej opieki. Historia lobotomii stanowi ostrzeżenie przed pochopnym wdrażaniem nieprzetestowanych metod leczenia i przypomina o konieczności etyki w praktyce medycznej.
