Miażdżyca to przewlekła choroba układu krążenia polegająca na odkładaniu się blaszek miażdżycowych zbudowanych z cholesterolu, tłuszczów, włókien kolagenowych i zwapnień wewnątrz tętnic, co prowadzi do ich stopniowego zwężenia i utraty elastyczności. Choroba ta rozwija się przez wiele lat, często bezobjawowo, aż do momentu wystąpienia poważnych powikłań takich jak zawał serca czy udar mózgu. Historia badań nad miażdżycą sięga XIX wieku, kiedy po raz pierwszy opisano zmiany zwyrodnieniowe w tętnicach, a współczesna epidemiologia wskazuje na jej masowy charakter – jest jedną z głównych przyczyn zgonów na całym świecie. Czynniki ryzyka obejmują podwyższony poziom cholesterolu LDL, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, cukrzycę, otyłość, siedzący tryb życia oraz predyspozycje genetyczne. Objawy miażdżycy zależą od miejsca zwężenia naczyń – mogą obejmować duszności, bóle w klatce piersiowej, zawroty głowy, problemy z koncentracją, bóle kończyn czy zaburzenia widzenia. Nieleczona miażdżyca prowadzi do wielu powikłań: choroby wieńcowej, zawału serca, udaru mózgu czy niewydolności nerek. Diagnostyka opiera się na badaniach krwi, które wykazują podwyższone stężenie cholesterolu, a także na badaniach obrazowych jak USG dopplerowskie, tomografia komputerowa czy koronografia. Różnicowanie obejmuje inne schorzenia układu sercowo-naczyniowego, takie jak zapalenia tętnic, choroby autoimmunologiczne czy zmiany zakrzepowe. Leczenie polega na redukcji czynników ryzyka poprzez zmianę stylu życia, wprowadzenie diety ubogiej w tłuszcze nasycone i trans, bogatej w warzywa, owoce, ryby i pełnoziarniste produkty, zwiększenie aktywności fizycznej oraz rezygnację z używek. Farmakoterapia obejmuje leki obniżające cholesterol, leki przeciwpłytkowe, a w zaawansowanych przypadkach zabiegi chirurgiczne jak angioplastyka czy by-passy. Pacjenci często pytają, czy możliwe jest odwrócenie miażdżycy – badania wskazują, że dzięki kompleksowej terapii można zatrzymać postęp choroby, a w niektórych przypadkach nawet zmniejszyć blaszki miażdżycowe. Profilaktyka pierwotna obejmuje zdrowy styl życia od najmłodszych lat, a wtórna – regularne kontrole i stałe leczenie. Rokowania w miażdżycy zależą od momentu diagnozy i stopnia zaawansowania, jednak wczesne wykrycie i skuteczna terapia znacząco poprawiają jakość życia i zmniejszają ryzyko powikłań.
