Neuropatia cukrzycowa to jedno z najczęstszych i najpoważniejszych przewlekłych powikłań cukrzycy, które polega na uszkodzeniu nerwów obwodowych w wyniku długotrwałego podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Zmiany obejmują zarówno nerwy czuciowe, ruchowe, jak i autonomiczne, powodując szerokie spektrum dolegliwości i znacząco obniżając jakość życia chorych. Historia badań nad neuropatią cukrzycową pokazuje, że jest ona jednym z kluczowych czynników prowadzących do zespołu stopy cukrzycowej i zwiększonego ryzyka amputacji kończyn dolnych. Przyczyny neuropatii wynikają z uszkodzenia naczyń krwionośnych zaopatrujących nerwy oraz nagromadzenia toksycznych produktów przemiany glukozy, które powodują stres oksydacyjny i zaburzenia funkcji nerwów. Objawy kliniczne obejmują drętwienie, mrowienie, brak czucia bólu i temperatury, piekące bóle kończyn, szczególnie nasilone w nocy, a także osłabienie mięśni. Neuropatia autonomiczna prowadzi do zaburzeń ciśnienia, zaburzeń trawiennych, impotencji i problemów z funkcjonowaniem pęcherza. Diagnostyka polega na badaniach neurologicznych, testach przewodnictwa nerwowego, badaniach elektrofizjologicznych oraz ocenie czucia wibracji i temperatury. W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić inne przyczyny neuropatii, takie jak alkoholizm, niedobory witaminowe, choroby autoimmunologiczne czy zakażenia wirusowe. Leczenie neuropatii cukrzycowej obejmuje przede wszystkim ścisłą kontrolę glikemii, która spowalnia postęp uszkodzenia nerwów. Objawowo stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe, antydepresyjne modulujące ból neuropatyczny oraz preparaty wspomagające regenerację nerwów, takie jak kwas alfa-liponowy czy witaminy z grupy B. Rehabilitacja obejmuje ćwiczenia poprawiające krążenie, fizjoterapię i edukację pacjenta w zakresie pielęgnacji stóp. Rokowanie zależy od zaawansowania zmian – wczesne wykrycie pozwala spowolnić postęp choroby i zmniejszyć ryzyko poważnych powikłań. Profilaktyka obejmuje regularne kontrole stóp, pielęgnację skóry, stosowanie wygodnego obuwia i utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Pacjenci często pytają, czy neuropatia jest odwracalna – wczesne formy mogą ulec poprawie przy dobrej kontroli cukrzycy, jednak przewlekłe zmiany są trudne do cofnięcia. Współczesne badania nad neuropatią cukrzycową koncentrują się na nowych możliwościach terapeutycznych, takich jak terapie genowe, leki hamujące stres oksydacyjny i regenerujące włókna nerwowe.
