Nietypowe fobie to kategoria zaburzeń lękowych, która obejmuje irracjonalne i nadmierne lęki dotyczące sytuacji, przedmiotów czy zjawisk zwykle nieszkodliwych. Podczas gdy najczęściej spotykane fobie to lęk przed pajęczakami, ciemnością czy wysokością, istnieje wiele mniej oczywistych, które mogą budzić zdziwienie. Historia badań nad fobiami sięga XIX wieku, kiedy zaczęto klasyfikować różne formy lęku i opisywać ich przyczyny psychologiczne. Przyczyny fobii obejmują traumatyczne doświadczenia, predyspozycje genetyczne, zaburzenia neurochemiczne, a także modelowanie zachowań przez otoczenie. Nietypowe fobie to np. pogonofobia – lęk przed brodami, ombrofobia – lęk przed deszczem, nomofobia – lęk przed brakiem telefonu, haptefobia – lęk przed dotykiem, czy globofobia – lęk przed balonami. Objawy są podobne jak przy każdej fobii: przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie, duszność, unikanie sytuacji związanych ze strachem. Diagnostyka opiera się na wywiadzie psychiatrycznym, kwestionariuszach lęku i obserwacji zachowań. Rozpoznanie różnicowe obejmuje zaburzenia lękowe uogólnione, OCD i PTSD. Leczenie fobii polega przede wszystkim na psychoterapii, szczególnie poznawczo-behawioralnej i terapii ekspozycyjnej, w której pacjent stopniowo oswaja się ze źródłem lęku. Farmakoterapia obejmuje leki przeciwlękowe i przeciwdepresyjne wspomagające terapię. Rehabilitacja psychiczna pacjenta z fobią to nauka technik relaksacyjnych, wsparcie społeczne i edukacja. Profilaktyka polega na wzmacnianiu odporności psychicznej od najmłodszych lat, unikaniu nadmiernej kontroli i uczeniu dzieci radzenia sobie ze stresem. Rokowanie przy fobiach jest dobre – nawet nietypowe fobie można skutecznie leczyć psychoterapią. Pacjenci często pytają, czy dziwne lęki wymagają terapii – tak, jeśli utrudniają codzienne życie, bo fobie nieleczone prowadzą do unikania, izolacji społecznej i innych zaburzeń psychicznych. Nietypowe fobie pokazują, jak szeroki jest wachlarz ludzkich lęków i jak indywidualne mogą być doświadczenia pacjentów.
