Nużyca u ludzi – rozpoznanie, objawy i leczenie pasożytniczej choroby

Nużyca, znana także jako demodekoza, to choroba pasożytnicza wywołana przez roztocza z rodzaju Demodex, które naturalnie bytują w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych człowieka. U większości osób są obecne bezobjawowo, jednak w sprzyjających warunkach, takich jak spadek odporności, zaburzenia hormonalne czy przewlekły stres, prowadzą do rozwoju objawów chorobowych. Epidemiologicznie nużyca występuje na całym świecie, częściej u osób starszych oraz u pacjentów z chorobami skóry jak trądzik różowaty czy łojotokowe zapalenie skóry. Typowe objawy to uporczywy świąd, zaczerwienienie, pieczenie i łuszczenie skóry, szczególnie w okolicach twarzy – nosa, czoła, policzków, brody i powiek. U niektórych pacjentów nużyca objawia się jako wypadanie rzęs, przewlekłe zapalenie brzegów powiek oraz uczucie piasku pod powiekami. Nietypowe objawy mogą obejmować pogorszenie jakości snu, nerwowość wynikającą ze świądu i problemy natury estetycznej wpływające na życie psychospołeczne. Powikłania obejmują nadkażenia bakteryjne skóry i trudne do leczenia postacie trądziku różowatego. Diagnostyka nużycy opiera się na badaniu mikroskopowym zeskrobin skóry lub rzęs, w których obecne są roztocza. Rozpoznanie różnicowe obejmuje grzybicę skóry, alergie kontaktowe czy łuszczycę. Leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu leków miejscowych takich jak metronidazol, iwermektyna czy permetryna oraz leków doustnych w cięższych przypadkach. Niefarmakologiczne metody obejmują higienę skóry, unikanie kosmetyków zatykających pory, stosowanie delikatnych preparatów myjących oraz ziół o działaniu przeciwpasożytniczym, takich jak olejek z drzewa herbacianego. Rehabilitacja skóry wymaga odbudowy bariery hydrolipidowej poprzez stosowanie emolientów oraz odpowiedniego nawilżania. Profilaktyka wtórna to okresowe badania u dermatologa, obserwacja zmian skórnych i szybkie reagowanie przy nawrotach. Rokowanie jest dobre przy właściwie dobranym leczeniu, choć choroba często ma charakter przewlekły i wymaga długotrwałej kontroli. Profilaktyka pierwotna obejmuje unikanie nadmiernego stosowania kosmetyków, regularne oczyszczanie skóry, odpowiednią dietę i dbanie o odporność. Najczęściej pacjenci pytają, czy nużyca jest zaraźliwa – lekarze podkreślają, że roztocza mogą przenosić się poprzez bliski kontakt, ale choroba rozwija się głównie w przypadku obniżonej odporności gospodarza. Nowe badania kliniczne nad iwermektyną i innymi lekami przeciwpasożytniczymi wskazują na coraz lepsze efekty terapii oraz możliwość skrócenia czasu leczenia.