Alkoholizm, a precyzyjniej zaburzenie używania alkoholu, to przewlekła choroba psychiczna i społeczna charakteryzująca się utratą kontroli nad ilością spożywanego alkoholu i negatywnym wpływem na zdrowie fizyczne, psychiczne oraz życie rodzinne i zawodowe. Historia badań nad uzależnieniem od alkoholu sięga XIX wieku, kiedy alkohol został uznany za substancję psychoaktywną powodującą nie tylko krótkotrwałe odurzenie, lecz także poważne uzależnienie. Objawy alkoholizmu rozwijają się stopniowo. Do początkowych oznak należą regularne sięganie po alkohol w celu poprawy nastroju, picie w samotności, zaniedbywanie obowiązków czy utrata zainteresowania dawnymi pasjami. W miarę postępu choroby pojawia się zwiększona tolerancja organizmu – do uzyskania efektu potrzeba coraz większych dawek, a jednocześnie występują objawy zespołu abstynencyjnego w przypadku przerwania picia: drżenie rąk, poty, niepokój, nudności, drażliwość i bezsenność. Alkoholizm prowadzi do poważnych powikłań zdrowotnych, takich jak marskość wątroby, zapalenie trzustki, kardiomiopatia, uszkodzenia mózgu czy nowotwory. Objawom fizycznym towarzyszą problemy psychiczne – depresja, lęki, zaburzenia osobowości. Diagnostyka alkoholizmu obejmuje wywiad lekarski, kwestionariusze oceniające stopień uzależnienia, badania laboratoryjne oceniające funkcję wątroby i inne analizy krwi. Różnicowanie obejmuje inne uzależnienia oraz stany psychiczne powodujące podobne objawy. Leczenie alkoholizmu to proces długofalowy, obejmujący detoksykację, psychoterapię indywidualną i grupową, programy 12 kroków, terapię wspierającą rodzinę, a także farmakoterapię (np. disulfiram, naltrekson, akamprozat). Pacjenci oraz ich bliscy często pytają, kiedy należy szukać pomocy – odpowiedź brzmi: jak najwcześniej, przy pierwszych oznakach utraty kontroli. Rokowanie zależy od motywacji chorego i dostępności wsparcia. Chociaż nie istnieje pełne wyleczenie z alkoholizmu, możliwa jest trwała abstynencja i poprawa jakości życia przy odpowiedniej terapii i zaangażowaniu. Profilaktyka pierwotna obejmuje edukację społeczną dotyczącą ryzyka nadmiernego picia, zaś wtórna – szybkie reagowanie na pierwsze objawy uzależnienia.
