Astma oskrzelowa to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, charakteryzująca się nadreaktywnością oskrzeli i okresowym zwężeniem ich światła. Znana już w starożytności, została dokładniej zdefiniowana w nowożytnej medycynie dzięki badaniom nad układem oddechowym i rolą zapalenia w jego funkcjonowaniu. Astma jest schorzeniem przewlekłym, mającym zarówno tło genetyczne, jak i środowiskowe. Do czynników ryzyka należą predyspozycje rodzinne, alergie, zanieczyszczenie powietrza, palenie tytoniu, infekcje wirusowe w dzieciństwie oraz kontakt z alergenami. Objawy astmy to napadowa duszność, świszczący oddech, kaszel (często nocny), uczucie ucisku w klatce piersiowej i trudności z oddychaniem, zwłaszcza po wysiłku fizycznym lub w kontakcie z alergenem. Objawy mogą mieć charakter zmienny i występować z różnym nasileniem, co czasami utrudnia diagnozę. Do powikłań nieleczonej astmy należą przewlekłe obturacyjne choroby płuc, częste hospitalizacje i spadek jakości życia. Diagnostyka astmy opiera się na wywiadzie lekarskim, badaniach czynnościowych układu oddechowego (spirometria, próba rozkurczowa, peak flow), testach alergicznych oraz obserwacji reakcji organizmu na leczenie. Różnicowanie obejmuje przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, refluks żołądkowo-przełykowy czy niewydolność serca. Leczenie astmy polega na stosowaniu leków przeciwzapalnych, przede wszystkim wziewnych glikokortykosteroidów, oraz leków rozszerzających oskrzela stosowanych doraźnie. Nowsze terapie obejmują leki biologiczne, które są przełomem w leczeniu trudnych przypadków. Oprócz farmakoterapii duże znaczenie ma edukacja pacjentów w zakresie unikania czynników wyzwalających, regularne monitorowanie objawów i pomiarów spirometrycznych. Pacjenci często pytają, czy astma może ustąpić – u niektórych dzieci objawy znikają z wiekiem, ale u większości dorosłych schorzenie ma charakter przewlekły. Rokowanie przy prawidłowym leczeniu jest dobre, a osoby z astmą mogą prowadzić normalny tryb życia, uprawiać sport i pracować zawodowo. Profilaktyka polega na ograniczeniu kontaktu z alergenami, walce z zanieczyszczeniem powietrza oraz wczesnym leczeniu infekcji dróg oddechowych. Warto zwrócić uwagę, że szybkie rozpoznanie i terapia są kluczem do uniknięcia poważnych powikłań i poprawy jakości życia.
