Białaczka i chłoniaki to poważne choroby układu krwiotwórczego i limfatycznego, które mogą rozwijać się podstępnie i przez długi czas nie dawać wyraźnych objawów, dlatego wczesne rozpoznanie ma ogromne znaczenie dla skuteczności leczenia. Objawy ostrzegawcze obejmują przewlekłe zmęczenie, nawracające infekcje, gorączki niewiadomego pochodzenia, nocne poty, utratę masy ciała bez wyraźnej przyczyny oraz powiększenie węzłów chłonnych, które mogą być bezbolesne. W przypadku białaczki charakterystyczne mogą być także krwawienia z nosa, siniaki pojawiające się bez urazu, niedokrwistość objawiająca się bladością i dusznością, a także bóle kości i stawów. Chłoniaki natomiast często manifestują się powiększeniem śledziony, przewlekłym kaszlem lub dusznością, jeśli węzły chłonne uciskają drogi oddechowe. Diagnostyka obejmuje badania morfologii krwi, badania obrazowe, biopsję szpiku i węzłów chłonnych. W rozpoznaniu różnicowym uwzględnia się infekcje wirusowe, choroby autoimmunologiczne czy inne przyczyny niedokrwistości. Leczenie zależy od typu choroby i zaawansowania – w przypadkach ostrych stosuje się chemioterapię, immunoterapię, terapię celowaną, radioterapię czy przeszczep szpiku. Współczesne badania nad lekami biologicznymi i terapiami CAR-T dają nadzieję na jeszcze skuteczniejsze leczenie niektórych podtypów białaczek i chłoniaków. Rehabilitacja obejmuje kontrolę skutków ubocznych terapii, dbałość o dietę, higienę oraz wsparcie psychologiczne pacjentów i rodzin. Profilaktyka pierwotna jest ograniczona, ponieważ przyczyny chorób nowotworowych układu krwi nie są do końca poznane, ale zaleca się unikanie dymu tytoniowego, toksyn środowiskowych i dbanie o zdrowy styl życia. Rokowanie zależy od rodzaju białaczki czy chłoniaka, wieku pacjenta i odpowiedzi na leczenie, ale szybkie zgłoszenie się do lekarza przy pojawieniu się objawów zwiększa szanse na skuteczną terapię. Pacjenci i ich bliscy powinni pamiętać, że niepokojące objawy przewlekłego zmęczenia, powiększonych węzłów i krwotoków zawsze warto zgłosić, ponieważ wczesna reakcja może uratować życie.
