Odra to jedna z najbardziej zakaźnych chorób wirusowych, znana ludzkości od setek lat, a do XX wieku będąca częstą przyczyną zgonów u dzieci. Wywołuje ją wirus odry należący do rodziny paramyksowirusów. Mimo wprowadzenia szczepień w latach 60. ubiegłego wieku odra wciąż stanowi zagrożenie, szczególnie w krajach o niskiej wyszczepialności. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, a wirus szerzy się niezwykle łatwo w skupiskach ludzkich. Okres wylęgania wynosi 9–14 dni. Objawy początkowe przypominają przeziębienie i obejmują gorączkę, kaszel, katar, zapalenie spojówek i światłowstręt. Charakterystycznym objawem są plamki Koplika – białe grudki na błonie śluzowej policzków. Kilka dni później pojawia się wysypka – najpierw na twarzy, potem na tułowiu i kończynach, która utrzymuje się około tygodnia. U dorosłych przebieg choroby jest zwykle cięższy niż u dzieci. Powikłania obejmują zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, a w rzadkich przypadkach zapalenie mózgu i podostre stwardniające zapalenie mózgu, które może pojawić się nawet wiele lat po przechorowaniu. Diagnostyka polega na ocenie objawów klinicznych, potwierdzeniu obecności przeciwciał w badaniach serologicznych i w uzasadnionych przypadkach na izolacji wirusa. Leczenie jest objawowe, polega na stosowaniu leków przeciwgorączkowych, nawadnianiu, odpoczynku i suplementacji witaminy A u dzieci, która zmniejsza ryzyko powikłań. W leczeniu nie stosuje się antybiotyków, chyba że wystąpią nadkażenia bakteryjne. Profilaktyka pierwotna opiera się na szczepieniach ochronnych, które są bardzo skuteczne i bezpieczne. Profilaktyka wtórna to izolacja chorych oraz stosowanie immunoglobulin u osób z grupy zwiększonego ryzyka. Rokowanie jest dobre, jeśli choroba przebiega bez powikłań, jednak w krajach o niskiej wyszczepialności odra wciąż powoduje zgony. Pacjenci często pytają, jak odróżnić odrę od zwykłego przeziębienia – kluczowe są plamki Koplika i charakterystyczna wysypka. Nowoczesne badania koncentrują się na doskonaleniu szczepionek i śledzeniu ognisk epidemicznych. Wskazówki praktyczne dla rodziców obejmują terminowe szczepienia dzieci, szybkie reagowanie na objawy i konsultację z lekarzem przy podejrzeniu odry, aby uniknąć ciężkich powikłań i transmisji choroby.
