Odwodnienie organizmu jest poważnym zaburzeniem homeostazy wodno-elektrolitowej, w którym bilans wodny ulega przesunięciu na niekorzyść, a ilość płynów traconych przez ciało przewyższa tę przyjmowaną. Stan ten dotyczy osób w każdym wieku, jednak szczególnie narażone są dzieci, osoby przewlekle chore i seniorzy, u których zdolność odczuwania pragnienia i regulacji wodnej bywa osłabiona. Przyczyny odwodnienia można podzielić na zwiększoną utratę płynów, niedostateczne spożycie wody oraz zaburzenia wchłaniania. Do pierwszej grupy zalicza się biegunki, wymioty, pocenie się w wyniku przegrzania czy gorączki, a także diurezę wywołaną przez leki moczopędne. Do drugiej grupy należy brak odpowiedniego nawodnienia w codziennej diecie, ignorowanie pragnienia, a także ograniczona dostępność płynów. Zaburzenia wchłaniania związane są m.in. z chorobami układu pokarmowego i przewlekłymi schorzeniami jelit. Objawy odwodnienia obejmują suchość śluzówek, zmniejszoną ilość oddawanego moczu, jego ciemne zabarwienie, bóle i zawroty głowy, obniżenie ciśnienia tętniczego, przyspieszoną akcję serca i ogólne osłabienie. Ciężkie odwodnienie może powodować zaburzenia świadomości, utratę przytomności i wstrząs, które stanowią bezpośrednie zagrożenie życia. Diagnostyka opiera się na obserwacji pacjenta, pomiarze parametrów krążeniowo-oddechowych oraz analizie laboratoryjnej poziomu elektrolitów i wskaźników nerkowych. Leczenie odwodnienia organizmu musi być szybkie i dostosowane do nasilenia stanu odwodnienia – w przypadku łagodnym wystarczy doustne nawadnianie, natomiast w ciężkich przypadkach stosuje się dożylne wlewy elektrolitowe i kontrolę płynową w warunkach szpitalnych. Dodatkowo konieczne jest leczenie choroby podstawowej, np. infekcji przewodu pokarmowego czy cukrzycy. Metody szybkiej kuracji obejmują podawanie specjalnych doustnych roztworów nawadniających dostępnych w aptekach, regularne przyjmowanie płynów małymi porcjami oraz kontrolę stanu pacjenta. Profilaktyka odwodnienia sprowadza się do utrzymywania odpowiedniego nawodnienia codziennie, niezależnie od pragnienia, szczególnie w czasie upału, przy wysiłku fizycznym czy w trakcie choroby. Rocznie wiele hospitalizacji wynika z powikłań związanych z odwodnieniem, dlatego edukacja społeczeństwa w zakresie jego pierwszych objawów pozostaje kluczowa. Rokowanie w przypadku szybkiej interwencji jest korzystne, ale zlekceważenie objawów i brak właściwej kuracji może być śmiertelne, dlatego dolegliwości związane z odwodnieniem nigdy nie wolno bagatelizować.
