Kawa to jeden z najczęściej spożywanych napojów na świecie, który od lat budzi zainteresowanie naukowców w kontekście jej wpływu na zdrowie, w tym na ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna związana z insulinoopornością i zaburzoną gospodarką glukozową, której globalna skala stale rośnie. Wiele badań epidemiologicznych wykazało, że regularne picie kawy wiąże się z obniżonym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2. Mechanizmy tego zjawiska nie są do końca wyjaśnione, ale wskazuje się na działanie polifenoli, kwasów chlorogenowych i kofeiny, które mogą wpływać na metabolizm glukozy i poprawę wrażliwości insulinowej. W badaniach metaanalitycznych wielokrotnie potwierdzano, że spożycie 3-4 filiżanek kawy dziennie wiąże się z redukcją ryzyka nawet o 25-30% w porównaniu z osobami niepijącymi kawy. Dotyczy to zarówno kawy kofeinowej, jak i bezkofeinowej, co sugeruje, że substancje ochronne nie ograniczają się wyłącznie do kofeiny. Objawy nadmiernego spożycia kawy to bezsenność, nerwowość, drżenie rąk, przyspieszona akcja serca i problemy żołądkowo-jelitowe. Nietypowe objawy przewlekłego nadmiaru to podwyższone ciśnienie tętnicze i zaburzenia snu wpływające na gospodarkę hormonalną. Powikłania nadmiernego spożycia mogą obejmować zaostrzenie refluksu, osteoporozę czy zwiększoną skłonność do zaburzeń lękowych. Diagnostyka wpływu kawy na metabolizm obejmuje badania glikemii, insuliny, wskaźników HOMA-IR oraz profil lipidowy. Leczenie cukrzycy typu 2 nie polega na piciu kawy, ale napój ten może odgrywać rolę wspierającą profilaktykę, zwłaszcza w połączeniu ze zdrową dietą i aktywnością fizyczną. Rehabilitacja metaboliczna pacjentów obejmuje zmianę stylu życia i kontrolę masy ciała. Rokowanie osób, które regularnie piją kawę w umiarkowanych ilościach, jest korzystniejsze w kontekście prewencji cukrzycy. Profilaktyka obejmuje wybór kawy bez dodatku cukru i syropów, które niwelują jej pozytywne efekty zdrowotne. Pacjenci i ich bliscy często pytają, czy można pić kawę przy predyspozycjach rodzinnych do cukrzycy – odpowiedź brzmi tak, ale z umiarem i bez dodatku dużych ilości kalorii. Nowoczesne badania kliniczne koncentrują się na poznaniu dokładnych mechanizmów biochemicznych działania kawy i jej roli w metabolizmie, co w przyszłości może doprowadzić do opracowania nowych strategii profilaktycznych.
