Plastry na stwardnienie rozsiane to jedna z nowych form leczenia farmakologicznego tego przewlekłego, autoimmunologicznego schorzenia układu nerwowego, polegająca na transdermalnym podawaniu leków immunomodulujących. Stwardnienie rozsiane (SM) jest chorobą polegającą na uszkodzeniu osłonek mielinowych neuronów w mózgu i rdzeniu kręgowym, co prowadzi do zaburzeń przewodzenia impulsów nerwowych i różnorodnych objawów neurologicznych. Historia terapii SM obejmuje wprowadzenie leków modyfikujących przebieg choroby w latach 90. XX wieku, a współczesna medycyna stale poszukuje nowych, wygodniejszych i skuteczniejszych form leczenia. Plastry transdermalne to nowoczesna postać terapii, która uwalnia lek w sposób ciągły przez skórę, zapewniając stabilne stężenie substancji aktywnej w organizmie. Mechanizm działania polega najczęściej na oddziaływaniu na układ immunologiczny, zmniejszeniu aktywności limfocytów autoreaktywnych i hamowaniu procesu demielinizacji. Dzięki systematycznemu uwalnianiu substancji zapobiega się wahaniom stężenia leku we krwi, co zmniejsza częstość działań niepożądanych i poprawia tolerancję leczenia w porównaniu z klasycznymi formami doustnymi lub iniekcjami. Przyczyny stosowania plastrów obejmują potrzebę łatwiejszego stosowania terapii u pacjentów, którzy mają trudność z przyjmowaniem tabletek lub regularnymi iniekcjami. Czynniki ryzyka rozwoju SM obejmują predyspozycje genetyczne, infekcje wirusowe, niedobór witaminy D, palenie tytoniu i czynniki środowiskowe. Objawy SM to zaburzenia widzenia, osłabienie mięśni, zaburzenia równowagi, drżenia, mrowienia, a w dalszym etapie także objawy poznawcze i problemy z pamięcią. Powikłania choroby to niepełnosprawność ruchowa, zaburzenia pracy pęcherza, obniżenie jakości życia i depresja. Diagnostyka SM opiera się na badaniu neurologicznym, rezonansie magnetycznym, analizie płynu mózgowo-rdzeniowego i testach potencjałów wywołanych. Rozpoznanie różnicowe obejmuje inne choroby demielinizacyjne, zapalenia mózgu i neuropatie. Leczenie plastrami wspiera dotychczasowe terapie i stosowane jest w ramach programów lekowych. Rehabilitacja pacjentów z SM obejmuje fizjoterapię, terapię zajęciową, leczenie objawowe i wsparcie psychologiczne. Rokowanie zależy od postaci choroby, ale regularne przyjmowanie leków immunomodulujących znacząco spowalnia progresję choroby i zmniejsza liczbę rzutów. Profilaktyka obejmuje zdrowy styl życia, suplementację witaminy D, unikanie palenia tytoniu i kontrolę czynników ryzyka. Pacjenci często pytają, czy plastry mogą zastąpić leki doustne – mogą u części pacjentów, zwłaszcza jeśli dobrze tolerują tę formę. Nowoczesne badania kliniczne pokazują, że transdermalne systemy terapeutyczne mogą poprawić skuteczność i komfort w leczeniu SM, co czyni je obiecującym kierunkiem w terapii chorób neurologicznych.
