Powiększone źrenice u dziecka, czyli rozszerzenie źrenic, mogą budzić niepokój rodziców, ponieważ nie zawsze jest to objaw fizjologiczny. Definicja tego stanu obejmuje zwiększenie średnicy źrenic ponad normę typową dla warunków oświetleniowych, co może być spowodowane wieloma czynnikami, zarówno łagodnymi, jak i zagrażającymi zdrowiu. Epidemiologicznie, powiększone źrenice występują stosunkowo często wśród dzieci i niemowląt podczas reakcji na silne światło lub stres, jednak ich utrzymywanie się lub jednostronność powinny skłonić do konsultacji lekarskiej. Przyczyny rozszerzonych źrenic u dzieci obejmują fizjologiczne reakcje na ciemność, stosowanie leków (np. atropiny lub leków przeciwdepresyjnych), urazy głowy, infekcje ośrodkowego układu nerwowego, guzy mózgu, objawy napadów padaczkowych oraz zatrucia substancjami toksycznymi. Czynniki ryzyka to m.in. wcześniejsze urazy głowy, choroby neurologiczne w rodzinie, narażenie na leki lub substancje psychoaktywne. Typowe objawy to powiększone źrenice symetryczne lub asymetryczne, mogące towarzyszyć bólowi głowy, nudnościom, zaburzeniom świadomości lub problemom ze wzrokiem. Nietypowe objawy zawierają utratę reakcji źrenic na światło, asymetrię źrenic czy nagłe zmiany ich wielkości. Przebieg może być łagodny, jeśli jest to reakcja fizjologiczna, ale może również wskazywać na poważne powikłania neurologiczne, w tym wzrost ciśnienia śródczaszkowego czy ostry stan zagrożenia życia w przypadku urazów. Diagnostyka obejmuje szczegółowy wywiad, badanie neurologiczne, ocenę reakcji źrenic na światło, a w razie wątpliwości badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) oraz badania laboratoryjne. Rozpoznanie różnicowe zakłada odróżnienie przyczyny fizjologicznej od patologicznej, np. od guza, infekcji czy zatrucia. Leczenie zależy od przyczyny – może być objawowe lub wymagać specjalistycznej terapii neurochirurgicznej lub neurologicznej. Rehabilitacja i profilaktyka wtórna obejmują monitorowanie stanu neurologicznego dziecka oraz unikanie czynników ryzyka, w tym urazów i ekspozycji na niebezpieczne substancje. Rokowanie zależy od szybkości rozpoznania i leczenia przyczyny – zwykle dobre w przypadku łagodnych przyczyn, gorsze w przypadku poważnych schorzeń. Jakość życia dziecka może być zachowana, jeśli interwencja nastąpi wcześnie. Profilaktyka pierwotna opiera się na bezpieczeństwie dziecka i unikaniu urazów oraz monitorowaniu stosowanych leków. Praktyczne wskazówki dla opiekunów obejmują obserwację czy źrenice reagują na światło, unikanie gwałtownych zmian oświetlenia oraz natychmiastowe zgłaszanie się do lekarza przy asymetrii lub towarzyszących innych objawach niepokojących. Nowoczesne metody diagnostyczne i badania kliniczne poszukują markerów biomedycznych i lepszych technik neuroobrazowania, aby szybciej i skuteczniej rozpoznawać przyczyny rozszerzonych źrenic, co ma znaczenie dla poprawy leczenia i rokowania dzieci z tym objawem.
