Mit, że „pstrykanie w tył głowy” może przywrócić utracony węch, jest szeroko rozpowszechniony, jednak nie ma żadnych podstaw naukowych ani medycznych potwierdzających skuteczność takiej metody. Utrata węchu, czyli anosmia, jest objawem wielu chorób, w tym infekcji wirusowych, przewlekłych stanów zapalnych nosa, urazów czaszki czy neurodegeneracyjnych, a najczęściej kojarzona jest dziś z COVID-19. Historia leczenia zaburzeń węchu rozwija się wraz z rozwojem neurologii i otolaryngologii, które wskazują na konieczność diagnostyki przyczynowej i stosowania metod o potwierdzonej skuteczności. Próby mechanicznej stymulacji tyłu głowy, czyli „pstrykania”, mają na celu rzekome pobudzenie nerwów odpowiedzialnych za odbiór bodźców węchowych, jednak są to jedynie zabiegi bezpodstawne i często szkodliwe. Skuteczne przywracanie węchu polega na leczeniu przyczyn podstawowych i stosowaniu rehabilitacji węchowej, czyli regularnych ćwiczeń aromaterapeutycznych, co wspiera regenerację receptorów węchowych i przewodów nerwowych. Czynniki ryzyka utraty węchu to urazy, infekcje, ekspozycja na toksyny oraz choroby neurologiczne. Objawy utraty węchu obejmują całkowitą lub częściową niemożność wyczuwania zapachów, co ma wpływ na smak i jakość życia. Nietypowe przypadki to paraosmia czy fałszywe zapachy, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Diagnostyka obejmuje badania otolaryngologiczne, neurologiczne, obrazowe mózgu oraz testy węchowe. W rozpoznaniu różnicowym wyklucza się polipy nosa, alergie czy problemy psychiczne. Leczenie oparte jest na terapii choroby podstawowej, rehabilitacji węchowej, stosowaniu kortykosteroidów w stanach zapalnych, a w cięższych przypadkach terapii experimentalnych. Niefarmakologiczne metody nie wspierają odwracania utraty węchu przez mechaniczne uderzenia w głowę, za to wzmacniają naturalne procesy regeneracyjne. Rehabilitacja węchowa polega na codziennym wąchaniu wybranych zapachów przez określony czas, a jej skuteczność potwierdzają badania kliniczne. Rokowanie zależy od etiologii i czasu trwania zaburzenia – szybka reakcja i odpowiednia terapia zwiększają szanse na powrót do pełnej sprawności. Profilaktyka pierwotna to unikanie urazów, zachowanie higieny nosa i leczenie infekcji, a profilaktyka wtórna to monitorowanie węchu po COVID-19 lub innych infekcjach. Pacjenci często pytają, czy istnieją domowe metody na rekonwalescencję węchu poza „pstrykaniem” – odpowiedź to intensywna rehabilitacja węchowa i konsultacje specjalistyczne. Nowoczesne badania skupiają się na zastosowaniu terapii komórkowych i leków neuroregeneracyjnych, które w przyszłości mogą poprawić leczenie anosmii.
