Rybia łuska to rzadka choroba skóry charakteryzująca się nadmiernym rogowaceniem naskórka i powstawaniem łuszczących się blaszek przypominających rybie łuski. Schorzenie może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Historia rybiej łuski sięga antyku, kiedy opisywano ludzi o „skórze pokrytej łuskami”. Epidemiologicznie jest to choroba przewlekła i bardzo rzadka, częstsza w postaciach dziedzicznych, które ujawniają się już u noworodków lub niemowląt. Przyczyną są najczęściej mutacje genetyczne odpowiadające za proces dojrzewania keratynocytów oraz prawidłowe złuszczanie naskórka. W rybiej łusce nabytej objawy mogą rozwinąć się w wyniku chorób ogólnoustrojowych, takich jak nowotwory, niedoczynność tarczycy czy brak witaminy A. Objawy obejmują suchość skóry, szorstkość i widoczne łuski o różnym kolorze – od białych po brązowe, które najczęściej pojawiają się na kończynach i tułowiu, rzadziej na twarzy. Skóra jest często napięta, może występować świąd, pęknięcia i nadkażenia bakteryjne. Diagnostyka rybiej łuski opiera się na obrazie klinicznym, wywiadzie rodzinnym i ewentualnie badaniach genetycznych. W różnicowaniu należy uwzględnić łuszczycę i inne choroby rogowacenia skóry. Leczenie jest objawowe i polega na regularnym nawilżaniu skóry, stosowaniu preparatów keratolitycznych zawierających mocznik, kwas mlekowy, kwas salicylowy, a w cięższych przypadkach na retinoidach doustnych. Niefarmakologiczne metody obejmują kąpiele w specjalnych preparatach natłuszczających, unikanie czynników wysuszających jak zimne powietrze czy detergenty. Rokowanie w postaciach wrodzonych zależy od rodzaju mutacji – niektóre formy są łagodne, inne prowadzą do ciężkich powikłań dermatologicznych i metabolicznych. W postaciach nabytych leczenie choroby podstawowej może prowadzić do ustąpienia objawów. Profilaktyka pierwotna nie istnieje, natomiast wczesne rozpoznanie i codzienna pielęgnacja skóry znacząco poprawiają komfort życia pacjentów. Pacjenci często pytają o możliwość całkowitego wyleczenia – w formach genetycznych jest to niemożliwe, ale możliwa jest kontrola objawów. Badania naukowe nad rybią łuską zmierzają w kierunku terapii genowych i innowacyjnych preparatów dermatologicznych.
