Skaza białkowa u niemowląt to potoczna nazwa jednego z najczęstszych zaburzeń alergicznych wieku dziecięcego, związana z nadwrażliwością układu odpornościowego na białka mleka krowiego. Schorzenie to od dawna stanowi przedmiot zainteresowania pediatrii, ponieważ pierwsze objawy mogą pojawiać się już w pierwszych tygodniach życia dziecka. Przyczyną jest nieprawidłowa reakcja immunologiczna organizmu, w której białko spożywcze traktowane jest jako zagrożenie. Czynniki ryzyka to występowanie alergii w rodzinie, wcześniactwo, zaburzenia w kształtowaniu się mikrobioty jelitowej oraz zbyt wczesne wprowadzenie do diety sztucznego mleka. Objawy kliniczne skazy białkowej obejmują dolegliwości skórne jak wysypka, zaczerwienienie i łuszczenie naskórka, zaburzenia żołądkowo-jelitowe takie jak kolki, biegunki, wymioty i wzdęcia, a także objawy ogólne jak rozdrażnienie, zaburzenia snu i obniżenie masy ciała. Nietypowe objawy mogą obejmować nawracające infekcje ucha czy przedłużającą się niedokrwistość. Powikłaniami źle leczonej skazy mogą być przewlekłe alergie pokarmowe, astma i atopowe zapalenie skóry, które obniżają jakość życia dziecka i rodziny. Diagnostyka opiera się na dokładnym wywiadzie, obserwacji reakcji po spożyciu mleka krowiego, testach eliminacyjnych i prowokacyjnych oraz badaniach dodatkowych, m.in. poziomu swoistych przeciwciał IgE. W rozpoznaniu różnicowym należy brać pod uwagę nietolerancję laktozy, choroby przewodu pokarmowego, zakażenia wirusowe i bakteryjne oraz inne alergie pokarmowe. Leczenie farmakologiczne stosuje się głównie przy nasilonych objawach – antyhistaminiki przy objawach skórnych czy leki przeciwzapalne w wyjątkowych przypadkach. Podstawą terapii jest jednak całkowite wyeliminowanie białek mleka krowiego z diety dziecka, co oznacza stosowanie specjalnych mieszanek mlekozastępczych o wysokim stopniu hydrolizy białka lub preparatów elementarnych. Matki karmiące piersią muszą wprowadzić dietę eliminacyjną pozbawioną nabiału. Profilaktyka pierwotna obejmuje karmienie piersią przez pierwszych kilka miesięcy życia, unikanie przedwczesnego wprowadzania mleka krowiego do diety oraz wspieranie prawidłowej mikrobioty jelitowej. Profilaktyka wtórna to szybkie rozpoznanie objawów i dostosowanie diety. Rokowanie jest korzystne, ponieważ większość dzieci wyrasta z alergii białkowej do 3. roku życia. Najczęściej rodzice pytają, czy dziecko wyrośnie ze skazy – zazwyczaj tak, choć u części dzieci utrzymują się objawy do wieku szkolnego. Kolejne pytanie dotyczy zamienników mleka – na rynku dostępne są specjalistyczne mieszanki bezpieczne dla dzieci z alergią. Współczesne badania kliniczne analizują wpływ probiotyków i prebiotyków na zmniejszenie objawów alergii oraz przyśpieszenie tolerancji białek. Wskazówką praktyczną dla rodziców jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego i regularny kontakt z pediatrą lub alergologiem.
