Sonda żołądkowa to cienka, elastyczna rurka wprowadzana przez nos lub usta do żołądka w celach diagnostycznych lub terapeutycznych. Jej zastosowanie jest szerokie i dotyczy zarówno pacjentów hospitalizowanych, jak i wymagających opieki domowej. Najczęściej sonda żołądkowa stosowana jest w żywieniu pacjentów, którzy z powodu chorób neurologicznych, nowotworowych lub urazowych nie są w stanie samodzielnie połykać pokarmów, a jednocześnie ich przewód pokarmowy funkcjonuje prawidłowo. Tego rodzaju żywienie dojelitowe zapewnia dostarczenie odpowiedniej ilości kalorii, białka, witamin i mikroelementów. Inne wskazania do stosowania sondy to odbarczanie żołądka w przypadku niedrożności przewodu pokarmowego, wymiotów czy dużego rozdęcia, umożliwiając tym samym zapobieganie poważnym powikłaniom. Sonda żołądkowa wykorzystywana jest również do podawania leków, zwłaszcza u pacjentów nieprzytomnych, a także do odsysania treści żołądkowej w przypadku zatrucia, krwawienia czy konieczności oceny treści pokarmowej. Zabieg zakładania sondy jest stosunkowo prosty i wykonywany w warunkach szpitalnych, jednak wymaga wprawy, aby uniknąć powikłań takich jak podrażnienie błony śluzowej nosa, gardła czy tchawicy. Diagnostyka poprawnego ułożenia sondy obejmuje osłuchanie jamy brzusznej podczas podania powietrza, aspirację treści żołądka i jej ocenę pH, a także badania obrazowe, jeśli istnieją wątpliwości co do prawidłowego umiejscowienia. Pacjenci i ich rodziny często pytają, jak długo można stosować sondę – odpowiedź zależy od potrzeb medycznych, jednak w przypadku konieczności długotrwałego żywienia stosuje się alternatywne metody, takie jak gastrostomia. Rokowanie przy korzystaniu z sondy żołądkowej jest korzystne, jeśli stosowana jest zgodnie z zaleceniami i przy zachowaniu zasad higieny, aby nie doprowadzić do powikłań infekcyjnych. Profilaktyka zakażeń i podrażnień polega na regularnym przepłukiwaniu sondy, właściwym podawaniu pokarmu lub leków oraz obserwowaniu pacjenta pod kątem reakcji organizmu. Nowoczesne rozwiązania technologiczne obejmują sondy silikonowe i poliuretanowe, które minimalizują ryzyko podrażnień i umożliwiają bezpieczne długotrwałe stosowanie.
