Stężenie glukozy we krwi to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych, pozwalających ocenić gospodarkę węglowodanową organizmu i wykrywać zaburzenia takie jak hipoglikemia, stan przedcukrzycowy i cukrzyca. Glukoza jest podstawowym źródłem energii dla komórek i szczególnie ważna jest dla funkcjonowania mózgu i mięśni. Historia badań glukozy sięga XIX wieku, kiedy to opracowano pierwsze metody oznaczania poziomu cukru w moczu i krwi, co znacząco wpłynęło na diagnostykę cukrzycy. Współczesna medycyna dysponuje nowoczesnymi metodami pomiaru, zarówno w laboratorium jak i za pomocą glukometrów i sensorów do monitorowania ciągłego. Normy stężenia glukozy na czczo wynoszą średnio 70-99 mg/dl, wynik 100-125 mg/dl świadczy o stanie przedcukrzycowym, natomiast wartości powyżej 126 mg/dl w co najmniej dwóch pomiarach sugerują cukrzycę. Przyczyny nieprawidłowych wyników mogą być różnorodne: dieta bogata w cukry proste, otyłość, brak aktywności fizycznej, predyspozycje genetyczne, choroby endokrynologiczne, a także przyjmowanie niektórych leków. Objawy podwyższonego poziomu glukozy to wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, utrata masy ciała, osłabienie, podatność na infekcje i zaburzenia widzenia. Z kolei hipoglikemia objawia się drżeniem, poceniem, kołataniem serca, uczuciem głodu, a w ciężkich przypadkach utratą przytomności. Diagnostyka obejmuje badania laboratoryjne – oznaczenie glukozy we krwi żylnej, krzywą cukrową po obciążeniu glukozą oraz hemoglobinę glikowaną HbA1c, która odzwierciedla średni poziom cukru z ostatnich 3 miesięcy. W rozpoznaniu różnicowym uwzględnia się inne schorzenia powodujące zaburzenia gospodarki węglowodanowej, jak nadczynność tarczycy, choroby wątroby czy przewlekłe zakażenia. Leczenie zależy od rozpoznania – w stanie przedcukrzycowym kluczowe są zmiany stylu życia, dieta i aktywność fizyczna, natomiast w cukrzycy konieczne może być stosowanie leków doustnych lub insuliny. Rehabilitacja pacjentów obejmuje edukację diabetologiczną, naukę samokontroli glikemii i dietoterapię. Profilaktyka polega na utrzymywaniu prawidłowej masy ciała, aktywności fizycznej, zdrowej diecie z ograniczeniem cukrów prostych i regularnych badaniach kontrolnych, zwłaszcza u osób obciążonych genetycznie. Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania choroby – wcześnie wykryta cukrzyca i właściwie leczona pozwala chorym na dobrej jakości życie. Pacjenci i ich rodziny powinni wiedzieć, że bagatelizowanie podwyższonego poziomu glukozy zwiększa ryzyko poważnych powikłań takich jak zawał serca, udar mózgu, nefropatia, retinopatia czy neuropatia. Nowoczesne technologie, takie jak systemy ciągłego monitorowania glukozy, pomagają w lepszej kontroli i zapobieganiu powikłaniom. Warto pamiętać, że badanie poziomu glukozy jest prostym, niedrogim i niezwykle skutecznym narzędziem wczesnego wykrywania zaburzeń metabolicznych.
