Pneumokoki, czyli bakterie Streptococcus pneumoniae, są odpowiedzialne za liczne poważne zakażenia, takie jak zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsa. Są szczególnie groźne dla niemowląt, małych dzieci, osób starszych oraz pacjentów z obniżoną odpornością. Szczepionka przeciw pneumokokom jest jednym z kluczowych narzędzi zapobiegawczych we współczesnej medycynie i w wielu krajach jest już elementem obowiązkowych programów szczepień dzieci. W Polsce szczepienie przeciw pneumokokom od 2017 roku jest obowiązkowe dla wszystkich noworodków i niemowląt. Schemat szczepienia różni się w zależności od wieku dziecka i rodzaju preparatu – stosuje się schemat 2+1 dawki (dwie podstawowe i jedna przypominająca) lub 3+1. Dzięki powszechnym szczepieniom znacząco spadła liczba ciężkich zachorowań u dzieci i osób w podeszłym wieku. Szczepienie zalecane jest także dorosłym z grup ryzyka, w tym osobom po przeszczepach, pacjentom z chorobami przewlekłymi, osobom z immunosupresją, a także seniorom powyżej 65. roku życia. Pneumokoki charakteryzują się dużą zmiennością wirusową i antybiotykoopornością, dlatego profilaktyka ma kluczowe znaczenie, by zmniejszać ryzyko infekcji, które niekiedy kończą się śmiercią mimo leczenia szpitalnego. Objawy typowego zakażenia obejmują gorączkę, kaszel, duszność, ból ucha lub sztywność karku, a rokowanie bez szczepienia w ciężkich zakażeniach jest niepewne. Leczenie antybiotykami bywa utrudnione przez narastającą oporność, dlatego szczepienie pozostaje najpewniejszą formą ochrony. Pacjenci często pytają, czy dorosły, który nie był szczepiony, powinien się zaszczepić – odpowiedź brzmi tak, zwłaszcza jeśli występują dodatkowe czynniki ryzyka. Szczepionka jest bezpieczna, a działania niepożądane są łagodne i przemijające, obejmują lekki ból w miejscu wkłucia czy stan podgorączkowy. Współczesne badania pokazują, że szczepienia pneumokokowe chronią nie tylko przed samymi zakażeniami, ale także przed groźnymi powikłaniami, w tym hospitalizacją i zgonami. Warto pamiętać, że szczepienie działa również jako forma ochrony zbiorowej, zmniejszając transmisję bakterii w całych populacjach. Dzięki temu chronione są także osoby, które nie mogą otrzymać szczepionki z powodów medycznych. Z perspektywy zdrowia publicznego szczepienie przeciwko pneumokokom należy do najważniejszych narzędzi walki z chorobami zakaźnymi naszych czasów.
