Test ureazowy jest jedną z podstawowych metod diagnostycznych stosowanych w wykrywaniu zakażeń bakterią Helicobacter pylori, która odpowiada za rozwój wielu chorób przewodu pokarmowego, w tym przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a także ma istotny związek z rozwojem raka żołądka i chłoniaka typu MALT. Badanie to polega na wykorzystaniu zdolności bakterii do wytwarzania enzymu ureazy, który rozkłada mocznik do amoniaku i dwutlenku węgla, powodując wzrost pH w środowisku żołądka. Historia wdrożenia testu ureazowego sięga lat 80., kiedy to potwierdzono kluczowe znaczenie H. pylori w chorobach żołądka, a rozwój prostych i skutecznych metod diagnostycznych umożliwił skuteczniejsze leczenie pacjentów. Testy ureazowe dzielą się na inwazyjne, wykonywane podczas gastroskopii poprzez pobranie fragmentu błony śluzowej do analizy, oraz nieinwazyjne, do których należy między innymi test oddechowy z użyciem mocznika znakowanego izotopem węgla. Czynniki ryzyka zakażenia obejmują zły stan higieny, spożywanie skażonej wody lub żywności oraz kontakty w obrębie domowników. Objawy sugerujące konieczność diagnostyki to przewlekłe bóle brzucha, zgaga, nudności, wzdęcia, a niekiedy także niedokrwistość wynikająca z krwawień z przewodu pokarmowego. Powikłania nieleczonego zakażenia obejmują perforację wrzodu, krwawienia, a w długim okresie zwiększone ryzyko karcynogenezy. Diagnostyka różnicowa powinna obejmować inne choroby dające podobne dolegliwości, takie jak refluks żołądkowo-przełykowy czy nieswoiste zapalenia jelit. Leczenie polega na eradykacji H. pylori przy użyciu terapii skojarzonej obejmującej antybiotyki oraz inhibitory pompy protonowej, co w większości przypadków prowadzi do całkowitego wyleczenia. W przypadku niepowodzenia leczenia stosuje się schematy z dodatkowymi lekami, np. bizmutem. Pacjenci po leczeniu powinni przejść kontrolne badanie, często właśnie w postaci testu ureazowego, aby ocenić skuteczność terapii. Rokowanie przy wczesnym rozpoznaniu i leczeniu jest bardzo dobre, a jakość życia pacjentów ulega poprawie po eradykacji bakterii. Profilaktyka pierwotna polega przede wszystkim na zachowaniu higieny i unikaniu spożywania pokarmów niewiadomego pochodzenia. W praktyce pacjenci najczęściej pytają, czy badanie jest bolesne oraz jak długo trzeba czekać na wynik – test oddechowy jest całkowicie nieinwazyjny i daje wynik już po kilkudziesięciu minutach, natomiast test podczas gastroskopii wymaga analizy laboratoryjnej i może wymagać od kilku godzin do kilku dni. Nowoczesne badania kliniczne nad testami molekularnymi oraz zastosowaniem biomarkerów dodatkowo poprawiają skuteczność diagnostyki zakażeń H. pylori.
