Toksoplazmoza w ciąży to jedna z infekcji, która budzi szczególny niepokój wśród przyszłych mam, ponieważ jej przebieg u dorosłych najczęściej jest bezobjawowy lub łagodny, natomiast zakażenie u kobiety ciężarnej może prowadzić do poważnych powikłań u rozwijającego się płodu. Chorobę wywołuje pasożyt Toxoplasma gondii, rozpowszechniony na całym świecie i występujący zarówno u ludzi, jak i zwierząt. Człowiek zaraża się najczęściej poprzez kontakt z zanieczyszczoną wodą lub glebą, spożycie surowego bądź niedogotowanego mięsa, a także przez kontakt z odchodami kota, który pełni rolę żywiciela ostatecznego pasożyta. W ciąży ryzyko zakażenia płodu zależy od momentu zarażenia – im wcześniejszy etap ciąży, tym ryzyko przeniesienia jest mniejsze, ale skutki mogą być najbardziej dramatyczne. Należą do nich poronienia, obumarcie płodu, ciężkie wady wrodzone, wodogłowie, zwapnienia śródczaszkowe, uszkodzenia siatkówki czy małogłowie. Zakażenie w późnych trymestrach przenosi się częściej, ale skutki bywają mniej nasilone i mogą ujawnić się dopiero po latach, np. jako zaburzenia widzenia. Objawy toksoplazmozy u ciężarnej najczęściej nie są charakterystyczne i przypominają przeziębienie – gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, bóle mięśni czy zmęczenie. Diagnostyka opiera się na badaniach serologicznych, które oznaczają przeciwciała w klasie IgM i IgG oraz ewentualnie testy awidności IgG, pozwalające określić, czy zakażenie jest świeże czy przebyte w przeszłości. Ważne jest, aby każda kobieta planująca ciążę lub będąca w ciąży wykonała badania przesiewowe. Leczenie toksoplazmozy zależy od momentu ciąży i obejmuje stosowanie antybiotyków takich jak spiramycyna, która ogranicza ryzyko przeniesienia zakażenia na płód, a w przypadku potwierdzonego zakażenia u dziecka stosuje się pyrimetaminę w połączeniu z sulfadiazyną i kwasem folinowym. Profilaktyka ma ogromne znaczenie, obejmuje unikanie spożywania surowego mięsa, dokładne mycie warzyw i owoców, odpowiednią higienę przy kontakcie z kotami, używanie rękawiczek podczas prac ogrodowych oraz częste mycie rąk. Kobiety często pytają, czy posiadanie kota w domu oznacza konieczność oddania zwierzęcia – odpowiedź brzmi nie, wystarczy zachować ostrożność i unikać kontaktu z kuwetą, a jej czyszczenie zlecić innej osobie. Kontrole serologiczne w trakcie ciąży pozwalają wcześnie wykryć zakażenie i wdrożyć leczenie zmniejszające ryzyko powikłań. Rokowanie dla matki jest bardzo dobre, natomiast dla dziecka zależy od momentu zakażenia i podjętej terapii. Nowoczesne badania koncentrują się na poszukiwaniu skuteczniejszych metod leczenia oraz szczepionki chroniącej przed toksoplazmozą, ale obecnie najważniejsza pozostaje profilaktyka i edukacja kobiet ciężarnych. Toksoplazmoza w ciąży jest poważnym zagrożeniem, lecz odpowiednia profilaktyka i diagnostyka zmniejszają ryzyko do minimum.
