Wąchanie kleju, czyli inhalacja oparów substancji lotnych zawartych w klejach, farbach czy rozpuszczalnikach, to forma uzależnienia i poważne zagrożenie dla zdrowia, szczególnie wśród młodzieży. Kleje i rozpuszczalniki zawierają toksyczne związki chemiczne, takie jak toluen, aceton, benzen, ksylen czy trójchloroetan, które po wdychaniu bardzo szybko przedostają się do układu krążenia poprzez płuca i oddziałują bezpośrednio na układ nerwowy i inne narządy. Historia tego zjawiska sięga lat 60. XX wieku, kiedy rozprzestrzeniło się wśród młodzieży jako tania i łatwo dostępna forma odurzania. Przyczyny sięgania po tę substancję wynikają głównie z ciekawości, presji rówieśniczej, problemów emocjonalnych, braku poczucia bezpieczeństwa czy chęci przeżycia euforii. Czynniki ryzyka to niski status socjoekonomiczny, trudna sytuacja rodzinna, a także brak świadomości zagrożeń. Objawy odurzenia obejmują zawroty głowy, nudności, euforię, zaburzenia równowagi, halucynacje, dezorientację oraz spowolnione reakcje. Krótkoterminowe skutki mogą początkowo przypominać działanie alkoholu, jednak już przy jednorazowym wdychaniu oparów istnieje ryzyko poważnych zatruć, zaburzeń rytmu serca, drgawek i nagłej śmierci. Przewlekłe wąchanie kleju prowadzi do trwałych uszkodzeń mózgu, zaniku pamięci, upośledzenia funkcji poznawczych, degeneracji nerwów, uszkodzenia wątroby, nerek, szpiku kostnego oraz ciężkich chorób układu oddechowego. Dochodzi także do osłabienia mięśnia sercowego, a zmiany mogą mieć charakter nieodwracalny. Diagnostyka zatrucia opiera się na wywiadzie, badaniu lekarskim i analizach toksykologicznych. Leczenie polega na detoksykacji, intensywnej opiece medycznej, a w przypadkach przewlekłych – na terapii odwykowej i rehabilitacji neurologicznej. Wsparcie psychologiczne i terapioterapia są niezbędne, aby przerwać błędne koło uzależnienia. Rokowanie uzależnionych od kleju zależy od czasu trwania odurzania – im szybciej podjęte leczenie, tym większa szansa na odwrócenie szkód. Profilaktyka polega na edukacji młodzieży, zwiększaniu świadomości zagrożeń i wsparciu rodzin w rozpoznawaniu wczesnych objawów. Rodzice i wychowawcy powinni być czujni wobec objawów takich jak charakterystyczny zapach chemikaliów, zaczerwienione oczy, nagłe zmiany nastroju i izolowanie się dziecka. W nowych badaniach coraz częściej podkreśla się, że uzależnienia od substancji lotnych wymagają takiej samej uwagi jak inne formy narkomanii. Wąchanie kleju nie jest błahym i niewinnym eksperymentem – to poważne zagrożenie, które może zakończyć się śmiercią już przy pierwszej próbie, dlatego każda osoba powinna znać ryzyko i konsekwencje tego typu zachowań.
