Choroby i wady wzroku to szeroka grupa schorzeń wpływających na jakość widzenia, które od wieków stanowią wyzwanie dla medycyny i codziennego funkcjonowania milionów osób na świecie. Do najczęstszych wad należą krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm, które wynikają z nieprawidłowego kształtu gałki ocznej lub rogówki i prowadzą do rozmazanego widzenia w różnych odległościach. Starczowzroczność natomiast pojawia się niemal u wszystkich po 40. roku życia i wynika z fizjologicznego osłabienia elastyczności soczewki. Choroby oczu obejmują z kolei zaćmę, jaskrę, zwyrodnienie plamki związane z wiekiem, odwarstwienie siatkówki czy zespół suchego oka, które mogą postępować podstępnie i powodować trwałą utratę wzroku. Historia walki z tymi chorobami rozpoczęła się od prymitywnych szkieł powiększających, a obecnie obejmuje wysoko zaawansowaną mikrochirurgię i terapie biologiczne. Przyczyny wad i chorób mogą być genetyczne, środowiskowe, wynikające z wieku, przewlekłych chorób takich jak cukrzyca czy nadciśnienie, a także ze szkodliwych nawyków jak palenie tytoniu czy brak ochrony przed słońcem. Objawy to nie tylko zamglone widzenie, mrużenie oczu czy problemy z czytaniem, ale też bóle głowy, widzenie tunelowe, zniekształcenia obrazu czy podwójne widzenie. Diagnostyka obejmuje komputerowe badanie refrakcji, tonometrię, badania dna oka, OCT, USG gałki ocznej czy pola widzenia. Leczenie zależy od jednostki chorobowej – wady koryguje się okularami, soczewkami, chirurgią refrakcyjną, choroby leczy się farmakologicznie kroplami, antybiotykami, lekami przeciwzapalnymi, a także przez operacje zaćmy, stosowanie zastrzyków do ciała szklistego czy terapii laserowej przy jaskrze i retinopatiach. Rehabilitacja polega na pomocy optometrystycznej, stosowaniu pomocy optycznych jak lupy elektroniczne, oraz ćwiczeniach poprawiających adaptację. Profilaktyka obejmuje zdrową dietę z warzywami bogatymi w karotenoidy, regularne badania okulistyczne, stosowanie sztucznych łez przy niedoborze łez i unikanie długotrwałego napięcia wzroku. Postęp w medycynie daje szanse na coraz skuteczniejsze terapie, w tym terapie genowe czy wykorzystanie komórek macierzystych w przyszłości. Jakość życia osób z tymi problemami może być znacznie poprawiona, jeśli diagnoza zostanie postawiona wcześnie a leczenie wdrożone konsekwentnie.
