Węgiel leczniczy, znany również jako węgiel aktywny, jest lekiem, który od kilkudziesięciu lat stosowany jest powszechnie w terapii zatruć pokarmowych, biegunek oraz innych schorzeń przewodu pokarmowego. Jego działanie opiera się na wyjątkowych właściwościach sorpcyjnych – węgiel aktywny ma niezwykle dużą powierzchnię czynną, dzięki czemu jest w stanie wiązać toksyny, bakterie, gazy jelitowe oraz niektóre związki chemiczne i usuwać je z przewodu pokarmowego wraz z kałem. Historia stosowania węgla sięga wieków – już w starożytności używano go w leczeniu zakażeń i zatruć, a współczesna medycyna odkryła jego potencjał w XIX wieku, kiedy zastosowano go w pierwszych przypadkach poważnych zatruć pokarmowych. Do dziś pozostaje jednym z najpopularniejszych leków dostępnych bez recepty, zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Wskazania do stosowania obejmują biegunki infekcyjne oraz toksyczne, zatrucia pokarmowe, wzdęcia oraz niektóre zatrucia lekami czy chemikaliami. Należy jednak pamiętać, że węgiel aktywny nie działa przy wszystkich zatruciach – nie wiąże silnych kwasów, zasad ani alkoholi, dlatego stosowanie go ma sens tylko w wybranych przypadkach, najlepiej po konsultacji medycznej. Objawy, w których pacjenci sięgają po węgiel, to przede wszystkim rozwolnienie, bóle brzucha, wzdęcia lub poczucie nudności. Węgiel leczniczy przyjmuje się doustnie, w formie tabletek, kapsułek lub zawiesiny, zwykle w dawkach dostosowanych do masy ciała. Należy zachować odstęp czasowy między jego przyjęciem a innymi lekami, ponieważ może zmniejszać ich skuteczność poprzez wiązanie w przewodzie pokarmowym. Powikłania wynikające ze stosowania węgla są rzadkie, ale mogą obejmować zaparcia, smoliste stolce, a w rzadkich przypadkach niedrożność przewodu pokarmowego. Dlatego stosowanie dużych dawek powinno odbywać się tylko z zalecenia lekarza. Pacjenci pytają często, czy można stosować węgiel profilaktycznie – odpowiedź brzmi, że nie, ponieważ węgiel ma działać krótkofalowo, doraźnie i nie powinien być używany w codziennej suplementacji. Nowoczesne badania dotyczą również możliwości wykorzystania węgla aktywnego w przypadku leczenia zaburzeń gospodarki mikrobiotycznej czy w nowoczesnych filtrach medycznych, co daje nadzieję na jego szersze zastosowanie. Dzięki dostępności bez recepty węgiel aktywny znajduje się w większości domowych apteczek i jest jednym z podstawowych środków pierwszej pomocy w zatruciach pokarmowych. To prosty, bezpieczny i skuteczny preparat, który przy właściwym stosowaniu stanowi nieocenione wsparcie w leczeniu doraźnym wielu dolegliwości.
