Wymioty i nudności to jedne z najczęstszych objawów zgłaszanych w praktyce lekarskiej, mogących występować w przebiegu wielu schorzeń i stanów fizjologicznych. Najczęściej są one reakcją obronną organizmu na obecność toksyn w przewodzie pokarmowym, zaburzenia funkcjonowania żołądka i jelit, infekcje wirusowe lub bakteryjne, ale mogą też być objawem chorób układu nerwowego, metabolicznego czy powikłań ciąży. Historia badań nad tymi objawami pokazuje, że od zawsze były one jednym z kluczowych elementów diagnostycznych w medycynie. Przyczyny nudności i wymiotów obejmują ostre nieżyty żołądkowo-jelitowe, zatrucia pokarmowe, chorobę lokomocyjną, migreny, urazy głowy, zapalenie wyrostka robaczkowego, a także skutki uboczne leczenia farmakologicznego, np. podczas chemioterapii. Czynniki ryzyka to spożywanie nieświeżych pokarmów, silny stres, choroby przewlekłe układu pokarmowego oraz przyjmowanie leków drażniących śluzówkę. Objawy obejmują uczucie mdłości, zawroty głowy, ślinotok, a w przypadku wymiotów – gwałtowne wyrzucanie treści żołądka przez usta. Długotrwałe wymioty mogą prowadzić do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych i osłabienia organizmu. Diagnostyka wymaga dokładnego wywiadu, badań laboratoryjnych i obrazowych w celu ustalenia przyczyny. Rozpoznanie różnicowe obejmuje wiele chorób, takich jak ostre zapalenia jamy brzusznej, choroby ośrodkowego układu nerwowego czy choroby metaboliczne. Leczenie polega na terapii przyczynowej – w infekcjach przewodu pokarmowego stosuje się nawadnianie i dietę lekkostrawną, w chorobie lokomocyjnej leki przeciwwymiotne z grupy antagonistów receptora H1, a u pacjentów onkologicznych leki przeciwwymiotne działające na ośrodek wymiotny w mózgu. Rehabilitacja pacjentów po epizodach wymiotów wymaga nawodnienia, stopniowego wprowadzania pokarmów oraz odpoczynku. Profilaktyka obejmuje unikanie podejrzanego jedzenia, regularne posiłki, ograniczenie kofeiny i alkoholu oraz higienę snu. Rokowanie zależy od przyczyny objawów – w większości przypadków są one łagodne i samoograniczające się, ale w ciężkich chorobach mogą wskazywać na poważne zagrożenie zdrowia. Praktyczne wskazówki dla pacjentów obejmują picie małych ilości płynów w krótkich odstępach czasu, spożywanie lekkostrawnych posiłków, unikanie ostrych zapachów oraz odpoczynek w pozycji półsiedzącej. Nowoczesne terapie koncentrują się na indywidualnym dopasowaniu leczenia przeciwwymiotnego oraz badaniach nad nowymi substancjami o wysokiej skuteczności przy mniejszych działaniach ubocznych.
