Zaburzenia wzrostu u dzieci to problem, który budzi niepokój rodziców, gdyż prawidłowy wzrost i rozwój są jednymi z kluczowych wskaźników zdrowia dziecka. Wzrost dziecka zależy od licznych czynników – genetycznych, hormonalnych, środowiskowych oraz żywieniowych. Średnia wysokość ciała jest zapisana w genach i może być prognozowana na podstawie wzrostu rodziców, jednak odchylenia od normy mogą wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne. Zaburzenia wzrostu mogą objawiać się zarówno spowolnieniem przyrostu długości ciała, zahamowaniem wzrostu, jak i nadmiernym przyrostem, prowadzącym do gigantyzmu. Do przyczyn spowolnionego wzrastania zalicza się przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, takie jak celiakia czy choroby zapalne jelit, zaburzenia endokrynologiczne jak niedoczynność tarczycy, niedobór hormonu wzrostu lub insulinooporność, a także wady wrodzone i zespoły genetyczne, np. zespół Turnera. Czynniki środowiskowe jak niedożywienie, przewlekły stres, brak odpowiedniej podaży białka czy witamin odgrywają równie istotną rolę. Objawy zaburzeń wzrostu mogą być zauważalne już we wczesnym dzieciństwie – dziecko rośnie wolniej niż rówieśnicy, ubrania pasują na dłużej, a przyrost centymetrów w ciągu roku jest mniejszy niż 4 cm u starszego dziecka. Nadmierny wzrost również stanowi problem, może wynikać z nadczynności przysadki i nadprodukcji hormonu wzrostu, guzów w obrębie podwzgórza oraz zespołów genetycznych, co daje objawy takie jak nadmierna wysokość, powiększenie dłoni, stóp czy przyspieszone dojrzewanie. Diagnostyka oznacza wykonywanie pomiarów antropometrycznych i porównanie ich z siatkami centylowymi, badania krwi oznaczające hormony wzrostu, IGF-1, tarczycowe, a także badania obrazowe kości i przysadki mózgowej. Rozpoznanie różnicowe obejmuje wzrost konstytucjonalnie niski lub wysoki uwarunkowany genetycznie, bez patologicznych przyczyn. Leczenie zależy od rozpoznanej przyczyny – w niedoborze hormonu wzrostu stosuje się rekombinowany hormon wzrostu, w niedoczynności tarczycy tyroksynę, a w chorobach przewlekłych leczenie przyczynowe. Rehabilitacja obejmuje opiekę dietetyczną, fizjoterapię, wsparcie psychologiczne i regularne monitorowanie wzrastania. Rokowanie bywa zróżnicowane – niedobory wyrównane odpowiednią terapią często pozwalają dziecku osiągnąć prawidłowy wzrost, natomiast zespoły genetyczne mogą wiązać się z nieodwracalnym zahamowaniem wzrastania. Profilaktyka polega na prawidłowym odżywianiu, regularnym kontrolowaniu wzrostu i masy ciała, wczesnym wykrywaniu i leczeniu zaburzeń hormonalnych oraz promowaniu aktywności fizycznej. Rodzice powinni wiedzieć, że każde odstępstwo od normy wymaga konsultacji z pediatrą lub endokrynologiem, ponieważ szybkie wdrożenie terapii zwiększa szanse na prawidłowy rozwój dziecka.
