Zapalenie błony śluzowej nosa, znane także jako nieżyt nosa, to schorzenie charakteryzujące się stanem zapalnym i obrzękiem błony śluzowej jamy nosowej, który prowadzi do niedrożności nosa, kataru, kichania i osłabienia węchu. Może mieć podłoże infekcyjne, alergiczne, naczynioruchowe, zawodowe lub polekowe. Najczęściej spotykaną postacią jest ostre wirusowe zapalenie błony śluzowej nosa, popularnie nazywane przeziębieniem, wywołane przeziębieniowymi wirusami takimi jak rhinowirusy, adenowirusy czy koronawirusy. Czynniki ryzyka obejmują osłabioną odporność, palenie tytoniu, ekspozycję na zanieczyszczenia środowiska, alergeny czy nagłe zmiany temperatury. Objawy to wodnista wydzielina z nosa, zatkanie, kichanie, bóle głowy, zmęczenie, gorączka i kaszel, które mogą znacząco obniżać komfort życia. Diagnostyka polega na wywiadzie, badaniu laryngologicznym, a w przypadku podejrzenia alergii wykonuje się testy skórne i oznaczenia IgE. Rozpoznanie różnicowe uwzględnia bakteryjne zapalenie zatok, polipy nosa, przerost migdałków i refluks krtaniowo-gardłowy. Leczenie farmakologiczne zależy od podłoża choroby: w infekcjach wirusowych stosuje się leki objawowe, środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i krople obkurczające błonę śluzową. W alergicznym nieżycie nosa podstawą są leki przeciwhistaminowe, steroidy donosowe i immunoterapia swoista. W przewlekłych postaciach często konieczna jest eliminacja alergenów lub czynników drażniących. Niefarmakologiczne metody obejmują stosowanie inhalacji solnych, nawilżanie powietrza, płukanie nosa roztworami soli fizjologicznej i unikanie prowokujących czynników. Rehabilitacja w przewlekłych zapaleniach obejmuje fizjoterapię zatok oraz zabiegi laryngologiczne przy ciężkich, nawracających przypadkach. Profilaktyka polega na wzmacnianiu odporności, szczepieniach przeciw grypie, stosowaniu zdrowej diety i unikaniu kontaktu z alergenami. Pacjenci często pytają, dlaczego zapalenie błony śluzowej nosa nawraca – najczęściej wynika to z alergii, przewlekłej ekspozycji na szkodliwe bodźce lub nieprawidłowego leczenia. Rokowanie jest zwykle dobre, a większość ostrych infekcji ustępuje samoistnie w ciągu tygodnia, jednak postacie przewlekłe mogą wymagać systematycznej terapii. Nowoczesne badania skupiają się na nowoczesnych preparatach donosowych oraz technologiach poprawiających skuteczność immunoterapii w leczeniu alergicznego nieżytu nosa.
