Nadczynność tarczycy to zaburzenie hormonalne spowodowane nadmiarem hormonów tarczycy – tyroksyny i trójjodotyroniny, które przyspieszają metabolizm całego organizmu, prowadząc do szeregu objawów klinicznych. Często pierwszy kontakt pacjenta z lekarzem następuje w momencie wystąpienia przewlekłego zmęczenia, bólu mięśniowego i charakterystycznego drżenia mięśni, które bywają mylone z przewlekłym stresem, przemęczeniem lub chorobami neurologicznymi. Historia diagnostyki tarczycy pokazuje, że dopiero w XX wieku wprowadzono precyzyjne testy laboratoryjne pozwalające wykrywać nawet niewielkie zaburzenia hormonalne. Do przyczyn nadczynności tarczycy należą choroba Gravesa-Basedowa, guzki toksyczne tarczycy, zapalenie tarczycy czy nadmierne dawkowanie hormonów tarczycowych w terapii substytucyjnej. Czynniki ryzyka to predyspozycje genetyczne, płeć żeńska, choroby autoimmunologiczne oraz zwiększona podaż jodu. Typowe objawy to utrata masy ciała mimo zwiększonego apetytu, nadmierna potliwość, nerwowość, kołatania serca, bezsenność, wypadanie włosów, a także charakterystyczne drżenie mięśni i osłabienie kończyn. Nieleczona nadczynność prowadzi do powikłań takich jak migotanie przedsionków, osteoporoza, nadciśnienie tętnicze i przełom tarczycowy stanowiący zagrożenie życia. Diagnostyka obejmuje badania laboratoryjne poziomu TSH, FT3 i FT4, ultrasonografię tarczycy oraz scyntygrafię. Rozpoznanie różnicowe powinno uwzględniać choroby serca, nerwicę, nadciśnienie i depresję. Leczenie nadczynności zależy od przyczyny – stosuje się leki tyreostatyczne hamujące syntezę hormonów, jod radioaktywny niszczący nadczynne tkanki i w niektórych przypadkach operację usunięcia części tarczycy. Wspomagająco podaje się beta-blokery łagodzące objawy kardiologiczne. Pacjenci pytają często, czy objawy takie jak bóle i drżenie mięśni to powód do niepokoju – odpowiedź brzmi tak, zwłaszcza gdy towarzyszą im inne symptomy charakterystyczne dla nadczynności. Rehabilitacja osób po leczeniu obejmuje monitorowanie poziomu hormonów, suplementację witaminy D i wapnia, a także aktywność fizyczną wzmacniającą mięśnie. Profilaktyka pierwotna nie jest możliwa w pełni, ale ograniczenie nadmiernej podaży jodu i regularne badania krwi u osób z grup ryzyka pozwalają na wczesne wykrycie choroby. Rokowanie jest korzystne przy szybkim wdrożeniu leczenia, choć choroba wymaga monitorowania przez całe życie. Aktualne badania kliniczne koncentrują się na nowych lekach immunomodulujących, które mogą w przyszłości zmienić terapię nadczynności tarczycy.
